Γράφει η Ευαγγελία Τυμπλαλέξη.
«Ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει τη δική του άποψη, αρκεί να συμφωνεί με τη δική μου.»
Franz Kafka, απ’ τη «Δίκη»
Το κάθε πολιτικό-θρησκευτικό δόγμα ποικίλλει την πολεμική του με διαφορετικά ονομασιολογικά στηρίγματα, η κάθε αγόρευση καρυκεύει τον λόγο της με εκδιπλώσεις αντιδιαμετρικών στρατηγικών. Παρατάξεις-κόσμοι-στρώματα όσο αντιμέτωποι κι αν εμφανίζονται, προσδένονται στο άρμα του ίδιου ιδανικού κι οράματος, που ακούει στο όνομα Δικαίωμα.
Υπό το πέπλο της αφηρημένης θεωρίας της λύτρωσης απ’ την καταδυνάστευση, το νέο ιδεώδες του δικαιώματος συνιστά αφετήριον έρμα συσπείρωσης αντιφρονούντων-επαναστατών και όχι μόνο, αφού ο προσεταιρισμός δεν αφορά μόνο σε καταδιωγμένους αλλά και σε εναλλακτικά διωκόμενους. Μία φαρέτρα διπολική, ο ανθρωπισμός και τα δικαιώματα, εμφανίζονται σαν ζωοποιός ενέργεια των κοινωνικών συσσωματώσεων κι ευαγγελίζονται αυτοβουλία κι αυτοπραγμάτωση. Με την έναρξη του διαφωτισμού διατρανώνεται το δικαίωμα ως ύψιστος αντικατοπτρισμός της νεωτερικότητας. Η πολιτική κοινωνία του Αριστοτέλη μεταβαίνει σαν μεταφραστικό δάνειο στη res publica κι εν συνεχεία στη societas civilis για να καταλήξει στη Bürgerliche Gesellschaft, υποδηλώνοντας την ιεράρχηση των νομοκατεστημένων τάξεων.
Η αρχαϊκή Ελλάδα δε διέκρινε μεταξύ νόμου και σύμβασης-δικαίου κι εθίμου και η σημασία του όρου δίκη αντικατόπτριζε την αρχέγονη τάξη. Ο Ηράκλειτος δήλωνε ότι η δικαιοσύνη και η αδικία έχουν ανθρώπινη προέλευση και κανένας Θεός δεν ενδιαφέρεται για καμία απ’ τις δύο. Η λέξη νόμος είχε τη σημασία του ήθους, ενώ στην κλασσική περίοδο αρχίζει να διαφοροποιείται η ερμηνεία για να περικλείσει την ορθότητα της κρίσης. Ενώ ωστόσο για τους σοφιστές «σκέφτομαι λογικά» σήμαινε «ασκώ κριτική», ο Πλάτωνας κατασίγασε την πρόκληση επαναπροσδιορίζοντας το κανονιστικό πλαίσιο στο δίπτυχο υπερβατού κόσμου και εμπειρικού κόσμου, ακρογωνιαίος λίθος της υπαγωγής της σκέψης στον ιουδαιοχριστιανικό πυρήνα. Μέχρι σήμερα ομιλούμε για «νομική παιδεία», όταν η γνώση-σκέψη καθυποτάσσονται σε ορισμένες εξουσίες-αυθεντίες. Τα ανθρώπινα δικαιώματα συνάπτονται με αυταπόδεικτα ταξικά πλεονεκτήματα αποτελώντας ιδεολογικό-πολιτικό μοχλό εκκίνησης της πάλης της ανερχόμενης αστικής τάξης ενάντια στο στατικό της δεσποτικής οργάνωσης. Η οντολογική ωστόσο βάση τους, αρχές ισότητας κι ελευθερίας, και το κοσμικό συνακόλουθο σαν συναρμογή στον ορθολογισμό, κρηπιδώνουν πλέον τη θεωρία όλων των σύγχρονων καθεστώτων, με αποτέλεσμα η κοινοτοπία της χρήσης να έχει υπερσκελίσει την έννοια. Αρκεί μία μικρή αναδρομή στην διαδρομή παγίωσης του όρου δικαίωμα, για να διαπιστωθεί το ιστορικό των παραβιάσεων αν όχι η αυτοκατάργησή του.
«La Déclaration des Droits de l’ Homme et du Citoyen» είναι το παρεπόμενο της Γαλλικής Επαναστάσεως, μία ηχηρή διακήρυξη του 1789, ικανή να αποτινάξει τον απολυταρχισμό και να θεσπίσει την Ελευθερία-την Ισότητα-την Ανεξιθρησκεία-το απαραβίαστο της Ιδιοκτησίας σαν ασπίδα προστασίας των χαμηλών στρωμάτων. Και σ’ αυτό ακριβώς το σημείο είναι που οφείλουμε να παρατηρήσουμε το οξύμωρον του σχήματος, διότι στον 21ο αιώνα περισσότερο από ποτέ η ανθρώπινη ζωή αντιμετωπίζεται ως ευτελές κι αναλώσιμο αγαθό. Αρχής γενομένης απ’ τον 20ο αιώνα, που σημειώνεται με μελανά γράμματα στο ιστορικό πλαίσιο λόγω των εκτεταμένων σφαγών-εθνοκαθάρσεων-γενοκτονιών και με αποκορύφωμα το Ολοκαύτωμα. Στα χρόνια της μετανεωτερικότητας το χάσμα βαθαίνει όλο και πιο πολύ ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους-ανάμεσα σε Βορρά και Νότο. Η διαλεκτική του ορθού Λόγου δεν κατάφερε να αντιπροσωπεύσει το ταξίδι της παλιννόστησης του πνεύματος, αφού η σύλληψη του χαρακτήρα των κινητηρίων δυνάμεων και των ιστορικά ενεργών υποκειμένων, που με τις κινήσεις και τις διασταυρώσεις τους γεννούν την ποικιλομορφία των συμβάντων κι οριοθετούν το πεδίο της δυνατής πράξης, εκλείπουν απ’ τα δεδομένα της αυτοκάθαρσης. Η αμείλικτη προέλασή του και η απόπειρα επίλυσης όλων των συνιστωσών της σύγκρουσης, με τον ίδιο του τον εαυτό-με τους διαφωνούντες-με τη φύση, απέληξε στην επαίσχυντη ψυχολογική χειραγώγηση των γκουλάγκ-στον πολιτικό ολοκληρωτισμό του Άουσβιτς-στην πυρηνική βόμβα-στον ανελέητο οικολογικό όλεθρο και τα συμπαρομαρτούντα του. Μια μικρή ανάπαυλα τελείται στη δεκαετία του 1980, όπου σε διάφορες περιοχές του Πλανήτη, Τσεχοσλοβακία-Πολωνία-Ρουμανία, ο όρος «ανθρώπινα δικαιώματα» προσλαμβάνει και πάλι διαστάσεις επιτακτικής εκπλήρωσης. Σύντομα ωστόσο οι εξεγέρσεις-μεταρρυθμίσεις κι ο επακόλουθος λαϊκός επανακαθορισμός της επίμαχης έννοιας απαλείφεται απ’ τους Διπλωμάτες-Πολιτικούς-Διεθνολόγους-Νομικούς με την επονείδιστη συμμετοχή τους και κατακύρωση των «πανηγυριών περί σχετικών ψηφισμάτων», που επαναφέρουν το αντικείμενο του Δικαιώματος στα συνέδρια και στους ειδήμονες. Η όποια ενέργεια απελευθερώθηκε απ’ τους ξεσηκωμούς της βάσης της πληθυσμιακής πυραμίδας εγκλωβίστηκε στα πρωτόκολλα ενός μαφιόζικου Δικαίου, που μαστίζει κι υπερεξουσιάζει τους λαούς της Γης.
Pages: 1 2
