Το τραύμα των κοινωνιών και των ιδεολογιών…
«Απ’ τον καιρό που ο κομμουνισμός διέπραξε το ύστατο έγκλημά του εναντίον της ανθρωπότητας, δηλαδή κατέρρευσε, δεν έχουμε να διεξαγάγουμε κανέναν άλλον οικουμενικό πόλεμο εκτός από εκείνον εναντίον των ναρκωτικών» συμπεραίνει ο Gore Vidal σε κάποια συνέντευξή του. Καταρρέει ή επιτρέπει-αδειοδοτεί την κατάρρευσή του, είναι ένα αναπάντητο ερώτημα, το οποίο ταλανίζει τις μάζες και πιστώνεται στην ατζέντα της Ιστορίας προς αποσαφήνιση. Η επιχειρηματολογία της κάθε ιδεολογίας συνυφαίνεται με την αναλυτική-αδέκαστη μονολιθικότητά της. Η αποδοχή της μιας ή της άλλης συνεπάγεται εμμονή στην αισθητή εμπειρία, αφού η κάθε κοσμοθεωρία αναφύεται ως αντίστροφη πολεμική του περιεχομένου της αντίπαλης. Για να συλληφθεί η ποικιλομορφία των αντιθέσεων, πόσω μάλλον των «υποτιθέμενων επαναστατικών συμπεριφορών», οι οποίες μας περιτριγυρίζουν, χρειάζεται μια ανασύνθεση της συγκεκριμένης κατάστασης και ιστορικής στιγμής. Η εκμηδενιστική απλούστευση με εμμονική προσήλωση στρέφει την πυξίδα προσανατολισμού στον μετακινούμενο άξονα αντιδιαμετρημάτων, χωρίς ποτέ να δηλώνεται το έρεισμα της λυρικής μεγαλοστομίας, δίχως να καταφάσκεται η «εξουσία» σαν ηγεμονική καταγραφή. Η Ιστορία έχει υπερφαλαγγίσει την ανόητη και ψευδή αντίταξη Αριστεράς και Δεξιάς. Η Κοινωνία έχει υπερκεράσει την άτοπη αντινομία Ηδονισμού και Συντηρητισμού. Μένει να αντιμετωπισθεί και η άνοδος της ασημαντότητας…
Γκρίζα πραγματικότητα
Ο Μίλτον Φρίντμαν, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του συνεχίζει να είναι παρών, με τις σαρδόνιες εκφάνσεις της θεωρίας του να μετεωρίζονται ομιχλωδώς πάνω απ’ τον πλανήτη, αφού από καταστροφές και άτακτη εξαθλίωση επάγεται πάντα αναδιοργάνωση και κατά το δοκούν επανίδρυση του κόσμου. Προθέσεις μεταμφιεσμένες σε δεινούς χαμαιλέοντες υπόσχονται αναντίστοιχα με τις πράξεις τους ιδεολογήματα εγκλείοντας το ένα και αυτό τρίπτυχο: Περιστολή κοινωνικών δαπανών-ασυδοσία για εταιρίες-επιβεβλημένη καταστολή. Και όλα σαφώς στο όνομα της Ελευθερίας του ατόμου. Χωρίς ποτέ να διασαφηνίζεται απ’ τους εμπειρογνώμονες για ποιο απ’ τα δύο προσφερόμενα του Ντεκάρτ είδη ελευθερίας ομιλούμε. Την Ελευθερία της Αδιαφορίας, στην οποία εμπεριέχεται η απλή δυνατότητα επιλογής μεταξύ συγκεκριμένων εναλλακτικών συνιστωσών ή την Ελευθερία της Αυθορμησίας, η οποία εμπερικλείει τη δυνατότητα αδιάβλητης εναρμόνισης με την επιθυμία; Καμία διαχωριστική γραμμή δεν αντιπαραθέτει τον Σοσιαλισμό απ’ τον Καπιταλισμό, εφόσον τα θέματα δομής και διαχείρισης εξουσίας υπόκεινται στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο και δεν αφορούν παρά σε αισχρά πανομοιότυπα αναμασήματα.
Οι ανθρωπομάζες συγκροτούν ένα ισχυρό λευκό χαρτί, σε χέρια λαοφιλών Μαγίστρων, οι οποίοι με πλέρια επιδεξιότητα το καταστίζουν αναδημιουργώντας επωφελείς κι επινοημένες σημασίες. Σαν να υποβάλλονται σε «πιεστικές ανακρίσεις» αόρατων υπηρεσιών συλλογής-επεξεργασίας-ανάλυσης πληροφοριών, ώστε να επέλθει διαρραγή της ικανότητάς τους αποσαφήνισης των δεδομένων. Εν αρχή ην η απομόνωση του ατόμου μέσω της καταρράκωσης του συναισθηματισμού του κι αντικατάστασης των αισθημάτων απ’ τον απεχθή όρο «φυσικές ανάγκες», οι οποίες ικανοποιούνται έναντι οιουδήποτε αντιτίμου και με οποιοδήποτε πρόσωπο, αφού η ατομική ευρωστία επιτάσσει χαλύβδινο εγωκεντρισμό. Συνακολούθως τα έθνη παραπαίουν σε διελκυστίνδα διττής αντίθεσης: αφ’ ενός ο ιστορικός αποπροσανατολισμός και η γλωσσική λησμοσύνη να οδηγούν σε ψυχολογικές παλινδρομήσεις επανακαθορισμού τους. Αφ’ ετέρου η ξενοφοβία να παραλύει τις αντιστάσεις. Με στραμμένο το βλέμμα καθ’ όλα προς έναν ορίζοντα προαποικιακού χαρακτήρα, ο άνθρωπος νοσταλγεί την κοινωνική-πολιτισμική ποικιλομορφία την ίδια στιγμή που την υποπτεύεται. Συμπεριφορά η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο σύστασης της «άγραφης σελίδας» του Μίλτον Φρίντμαν και πρόταξης της καρατόμησης πάσας ενσυναίσθησης.
Η κοινωνία προόδου είναι τόσο δίπλα μας θεωρητικά, όσο και απομακρυσμένη δυνητικά. Και θα έπρεπε να ταλανιζόμαστε απ’ το εξής ερώτημα:
Σκοπεύουμε την αυτονομία μας, και αν ναι για ποιους λόγους η αυτονομία αυτή ανήκει ή δεν ανήκει στην εποχή μας;
* Περνώ από τα καυδιανά δίκρανα= ταπεινώνομαι αποδεχόμενος εξευτελιστικούς όρους
Βιβλιογραφία
• Βεργόπουλος Κ., «Η αρπαγή του πλούτου», Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2005.
• Καστοριάδης Κ., «Η άνοδος της ασημαντότητας», μτφ Κώστας Κουρεμένος, Εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000.
• Καστοριάδης Κ. «Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας», μτφ Χαλικιάς-Σπαντιδάκη-Σπαντιδάκης, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1981.
• Κονδύλης Π., «Μελαγχολία και πολεμική», Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2002.
• Balibar Étienne, «Ο φόβος των μαζών», μτφ Τάσος Μπέτζελος, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2010.
• BULL HEDLEY, «Η άναρχη κοινωνία», μτφ Ηρακλεία Στροίκου, Εκδόσεις Ποιότητα- Macmillan Press, Έκδοση Δ’, Αθήνα 2009.
• Dolto F., «Για τη μοναξιά», μτφ Κούκη Ελισάβετ, Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2008.
• Michel Paul Foucault, «Ιστορία της σεξουαλικότητας», μτφ Ροζάκη Γκλόρυ, Εκδόσεις Ράππα, Αθήνα 1978.
• Newman Paul, «Η ιστορία του τρόμου», μτφ Λειβαδοπούλου Σοφία, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Θεσσαλονίκη 2005.
• Sen A., «Η ιδέα της δικαιοσύνης», μτφ Χρηστίδης Γιώργος, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2015.
• Wilhelm Reich, «Η μαζική ψυχολογία του φασισμού», Γ’ Έκδοση-Τόμος 1ος, μτφ Λάμπρου Ηρώ, Εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1974.
