Γκρίζες παρερμηνείες
«Εσύ που ξεπαγιάζεις απ’ το κρύο του βορρά,
Σε σένανε της Αφρικής ο ήλιος.
Εσύ που καίγεσαι απ’ της Αφρικής τον ήλιο,
Για σένα με τα χιόνια του,
Κατηφοράει απ’ τα όρη το Θιβέτ!»
Στο ποιητικό έργο του «Πόλεμος και Ειρήνη» ο Μαγιακόβσκι, θέτει υπό το πρίσμα του τις γεωγραφικές αντιφάσεις, οι οποίες δύνανται να συγκεκριμενοποιήσουν το ιστορικό στίγμα των λαών αλλά και να ανατρέψουν τα σαφή όρια επιρροής των προοπτικών τους. Κι ενώ είναι προφανής η διαφορά ανάμεσα στα υποκείμενα και στα αντικείμενα της πολιτικής άσκησης, και το εύλογο ερώτημα «Γιατί η πλειονότητα των πεινασμένων δεν κλέβουν ή Γιατί οι εξανδραποδισμένοι δεν απεργούν» αιωρείται, στη χώρα τροχοδρομείται με βηματισμό σθεναρό και σίγουρο μία Εξάρτηση απ’ τους εταίρους του σκληρού πυρήνα της Ευρωζώνης αλλά και των ΗΠΑ. Στην πράξη μεθοδεύεται μία «κινεζοποίηση» όχι μόνο μισθολογική αλλά και ικανή να περικλείει ως αναπότρεπτη λύση τον αυταρχισμό-τη συρρίκνωση δημοκρατικών δικαιωμάτων-την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Παρ’ όλα αυτά ο πολίτης γνωσιολογικά και κατ’ επέκταση ψυχικά διασπασμένος, επαμφοτερίζει ανάμεσα στην επαναστατική και συντηρητική συνιστώσα της υπόστασής του. Κάθε κοινωνική συγκρότηση διαρθρώνεται πάνω σε συστήματα πρόσφορα γαλούχησης των μελών προς αρχικώς δεδομένους στόχους. Συνακόλουθα, πάσης φύσεως δόγματα, θρησκευτικά-επιστημονικά-φιλοσοφικά-πολιτικά κατευθύνονται παράλληλα προς περιφρούρηση αυτών των σκοπών. Με μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην Γερμανία του 1933, θα διαπιστώσουμε πως η δημαγωγική αγκιτάτσια του εθνικοσοσιαλισμού εστίαζε στο επαναστατικό σφρίγος της, επειδή ήθελε να προσδέσει στο άρμα τους βιομηχανικούς εργάτες συνεπικουρώντας σε εορτασμούς της Πρωτομαγιάς, ενώ πρωτύτερα είχε ανταποκριθεί στο κάλεσμα των αξιώσεων της ολιγαρχίας. Πανομοιότυπα, αν αναρωτιόμαστε για τη ριζική μεταστροφή του αισθήματος του Τσίπρα ή της παρατάξεως που ηγείται, ο μαζικός πληθυσμός εν έτει 2016 ρίχνεται σε όρυγμα δίστομο, με αποτέλεσμα την ποδηγέτηση των αντιδράσεων παρά την αντιληπτική του ενίοτε ικανότητα. Τα μνημονιακά μέτρα ψηφίζονται κι αντανακλούν ενδεχομένως την ανεκτικότητα ή τις ανάγκες μαζοποίησης που παρουσιάζει ο κοινωνικός ιστός στην ευρεία βάση του, επειδή πολλάκις η Ιστορία έχει αποδείξει πως οι λαοί ή το άτομο φοβάται την ελευθερία-ελευθέρωσή του. Αντί να αναρωτηθούμε για τους λόγους που μας καθιστούν ράθυμους, επιδιδόμαστε σε ανταλλαγή πυρρών ανάμεσα στους κλάδους. Αν φταίει ο αργυρώνητος πολιτικός που προδίδει την χώρα, ο εκπρόσωπος της Νομικής που σιωπά μπροστά στην σύναψη τέτοιων απεχθών συμβάσεων, άλλο τόσο ευθύνεται και ο εκπρόσωπος της Ιατρικής που αρνείται να περιθάλψει τον άνεργο- πένητα ταμπουρωμένος πίσω απ’ τα εχέγγυα του νόμου, ο εκπρόσωπος της Κοινωνιολογίας που αδρανεί μπροστά στην κακοποίηση τόσων ανθρώπινων ομάδων, ο δάσκαλος που συνεχίζει να διδάσκει παραποιημένα γεγονότα, ο Οικονομολόγος που δεν εργάζεται προς εξουδετέρωση της φτώχειας, η πένα που νιώθει πως αυτή και μόνο η έκθεση ιδεολογίας αρκεί για να τηρήσει το χρέος προς τις επόμενες γενιές και ων ουκ έστιν αριθμός…
Έλληνες κι Ελισαβετιανοί πραγματεύτηκαν στα δραματουργήματά τους τον φόβο με απώτερο σκοπό τον εξαγνισμό του κοινού. Σε όλες τις ιστορικές περιόδους ωστόσο το συναίσθημα του φόβου χρησιμοποιήθηκε προς εκμετάλλευση του ατόμου. Η Εκκλησία βάσισε πάνω στον φόβο ολόκληρη τη δομή ισχύος της μέσω της αιώνιας καταδίκης στην Κόλαση. Στην Αναγέννηση το κίνημα του Διαφωτισμού συνδαυλίζει την περιέργεια σαν αντίδοτο του φόβου. Η δύναμη ισχύος μετατοπίζεται στα θεσμικά συστήματα των ιδεολογιών, ο φόβος έγκειται στην υπερεκτίμηση ή υποτίμησή τους. Λίγο πριν το λυκαυγές του 21ου αιώνα, τον Φεβρουάριο του 1998, μία ομάδα επιστημόνων ισχυρίστηκε την ανακάλυψη της θέσης του φόβου στον εγκέφαλο. «Η αμυγδαλή είναι όπως ο κεντρικός άξονας ενός τροχού φόβου. Αν κατανοήσουμε και τις διόδους του, θα τον ελέγχουμε» διατείνεται ο Κος Λεντού. Ας αναφερθεί εδώ πως το άτομο συγκροτείται συλλογικά και με τρόπο κοινωνικό. Σφραγίζεται επίσης απ’ τη θνητότητα, αφού είναι φιλοξενούμενος ενός άπειρου σύμπαντος, του οποίου το βαθύτερο νόημα παραμένει άλυτο κι ανεξιχνίαστο. Συνακόλουθα, αφού η ατομικότητα από μόνη της δεν μπορεί να αποκτήσει πλήρες νόημα, ο φόβος παίρνει την εμφάνιση απλής μεταμόρφωσης των συλλογικών δράσεων-σκέψεων, ως αντανακλαστική εκδήλωση που εντοπίζεται σε πράξεις βίας-μύηση σε απολαύσεις-περιφρούρηση της αλάνθαστης αναλγησίας.
Η εκδίκηση της μητριαρχίας…
Το να προσπελάσουμε τις μορφές του φόβου σημαίνει στην εποχή μας τρέχω να κάνω ψυχανάλυση. Παύω να εθελοτυφλώ κι αρχίζω την ενδοσκόπηση για να διαπιστώσω, σύμφωνα με τους ειδικούς, πως για όλα ευθύνεται μία «μητέρα» και η ανατροφή, την οποία ακολούθησε για να μας γαλουχήσει. Οι αιτιώδεις λοιπόν ερμηνείες εφάπτονται στις λειτουργικές δομές του χαρακτήρα του ατόμου και κατ’ επέκταση του συνόλου. Ωσαύτως η διεθνής κοινωνία εμφανίζει ορισμένες «ανάγκες» για την επιβίωση ή διατήρησή της. Αυτή η «μητέρα» όμως αντικαθρεφτίζεται και στην έννοια της πατρίδας. Αμέσως γεννάται το ερώτημα πως λαοί του φωτός περιήλθαν στην εκούσια τύφλωση. Η ασυναρτησία και ο ευνουχισμός της κριτικής οξύνοιας καλλιεργείται πρώτα και πάνω απ’ όλα απ’ το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο αναπαράγει «κονσερβοποιημένες» ιδέες. Κάποιος κύριος λοιδορούσε, πάντα στο facebook, την παπαγαλία-αποστήθιση τονίζοντας «πως οι Έλληνες μιλούν μόνο επικαλούμενοι τον Καστοριάδη και τον Αριστοτέλη». Ωστόσο υπάρχουν τεράστια περιθώρια για την εγκυρότητα αυτής της ρήσης, διότι αν στο ελάχιστο είχαν μελετηθεί ανάλογα συγγράμματα θα είχε διευρυνθεί και ο ορίζοντας σκέψεως-διανόησης. Τουναντίον τα σχολικά εγχειρίδια συνιστούν αποτυχημένες μεθόδους αποσύνθεσης της ευθυδικίας-ορθοβουλίας. Όπως η κάθε «μητέρα» μεταφέρει τα αβίωτα συμπλέγματά της στα τέκνα, ομοιοτρόπως και η «μητέρα-πατρίδα» μεταφέρει τα μη βιώσιμα χρέη της στους πολίτες. Και όπου χρέος, δεν πρόκειται μόνο για οικονομικό, αλλά και για κοινωνικό-πολιτικό-ιστορικό, τουτέστιν μία πανομοιότυπη συμπλεγματική διαδικασία. Ο ορισμός του διεθνούς δικαίου περιγράφεται σαν ένα σύνολο κανόνων, που διέπουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών αλλά και άλλων παραγόντων στη διεθνή πολιτική. Ο ορισμός του δίκιου στην αμφισβήτηση του φαινομενικού δικαίου πως θα οριστεί, αν όχι μέσω της αποδοχής των συσσωρευμένων φρικαλεοτήτων της Δύσης, σαν πολιτιστική «μητέρα» εναντίον των παιδιών της αλλά και των άλλων παιδιών του Κόσμου;
Η εκδίκηση της πατριαρχίας…
Η γενιά του μεταπολεμικού baby boom διεκδικεί επάξια την πρωτιά όσον αφορά στην βιολογική-πνευματική ανάπτυξη, όπως καμία άλλη δεν κατάφερε στη Δύση. Απορροφώντας τα ιστορικά εχέγγυα ειρήνης-δημοκρατίας οριστικοποίησε συνθήκες κοινωνικής ευμάρειας-οικονομικής πλησμονής-μορφωτικής αναβαθμίσεως. Η ευρωστία αντανακλάται στο προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων. Το ιδανικό συμπλέκεται με το εφικτό όταν αλλεπάλληλες διαδικασίες ωθούν στην τεκμηρίωση δικαιωμάτων σχετικά με τη διαμόρφωση στις σχέσεις των δύο φύλων-γονέων και παιδιών. Ανεξαρτησία-ηδονισμός-ατομισμός είναι τα νέα ρεύματα που εισάγονται στις δεκαετίες του ’70 και ’80, αρχής γενομένης απ’ τις κινητοποιήσεις του Μαΐου ’68 στη Γαλλία και επέκτασή τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές. Αποτινάσσει τα στενά όρια των πατριαρχικών δεσμών η ζήση για να αξιώνει έκτοτε σε καθημερινή βάση την αυτονόμησή της, τόσο στον εργασιακό τομέα όσο και στον προσωπικό. Μήπως αυτός ο δυναμισμός αποτελεί ένα διεστραμμένο πεπρωμένο έμφυτο στον μοντερνισμό του σήμερα, με όλες τις αμφισημίες που κυοφορεί; Αν στο επίπεδο παραγωγής ο επιχειρηματίας αντικαθίσταται απ’ τη διευθυντική γραφειοκρατία, στο οικονομικό επίπεδο ο καπιταλισμός ανασυστήνεται σε εσωτερικές καταναλωτικές αγορές για να επιτύχει την παγκόσμια επέκτασή του, σε προσωπικό επίπεδο οι αξίες για τις οποίες μαχήθηκαν κάποιοι τότε κατάντησαν καταγέλαστες και κατάφωρα δεδομένες. Το άτομο ακρωτηριασμένο και πλήρως εξαρτημένο απ’ τον οικογενειακό ιστό, τους papy boomers δηλαδή σήμερα, οι οποίοι καταχράστηκαν όλους τους εν θέσει πόρους προς όφελός τους, αδυνατεί να μετασχηματίσει την εν δυνάμει ελευθερία του, αφού επιμένει να στέκει γαντζωμένο στον «πατριάρχη». Η πλειονότητα των ανθρώπων κατατρύχεται από ματαιότητες και ψευδαισθήσεις τη στιγμή που δεν γνωρίζει τι σημαίνει «κοπιάζω-παλεύω-διεκδικώ», τα οποία μετακενώνονται στην διαδικτυακή-εικονική πάλη…
