Απαξίωση του σώματος
Αυτή η μακάβρια, υποκριτική, πνευματιστική φράση του Maeterlinck φτάνει, μέσω του Kant, μέχρι τους Ορφικούς: η εγκόσμια ζωή είναι πόνος και θλίψη, και μόνο μέσω της παραίτησης και του αποκαθαρμού μπορούμε ν’ αποδράσουμε από τη φυλακή της ψυχής που είναι το σώμα, για να πετάξουμε ως τ’ αστέρια.
Αυτό που είναι, περίπου, το πρόγραμμα ορισμένων χορτοφάγων, εχθρών του αλκοόλ και πνευματιστών, όπως και του γνωστού δραματουργού George Bernard Shaw.
Η αδιαφορία των Ορφικών μετενσαρκώνεται στον Σωκράτη και από κει στον χριστιανισμό. Με την εκκοσμικευση της Θρησκείας, προκλήθηκε από τη μία το τρίπτυχο Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφοσύνη κι απ’ την άλλη η Φυσιολατρία.
Θρησκείες που δεν είναι εκκλησιαστικές αλλά που έχουν κι αυτές τους πιστούς τους και τους Φαρισαίους τους. Το αυθεντικό συναίσθημα της πτώσης ακολούθησαν η συμβατικότητα, η υποκρισία του σώματος, δημιουργώντας δύο τάξεις:
-
την τάξη του αυστηρά σαρκικού έρωτα, του μπορνείου κια της πορνογραφίας, που πραγματοποιείται κρυφά για την απανθρωποποιημένη Κοινωνία
-
την τάξη του πνευματικού έρωτα, του αυστηρά πλατωνικού
Και οι δύο, άχαρες αφαιρέσεις, αφού η ψυχή είναι ενωμένη με το σώμα, όπως ένας μορφασμός με το πρόσωπο.
~ ~ ~
Η περίφημη αίσθηση του μέτρου των Ελλήνων
Με τους λαούς συμβαίνει ό,τι και με τα άτομα. Αυτό που φαίνεται δεν είναι πάντα αντιπροσωπευτικό ή, για να το διατυπώσω καλύτερα, δεν είναι σχεδόν ποτέ. Αυτό που δηλώνει ένας άνθρωπος ή μια κουλτούρα, είναι μάλλον η έκφραση μιας επιθυμίας παρά μια πραγματικότητα.
Αν ο Ντοστογιέφσκι δηλώνει ότι δεν πρέπει να σκοτώνουμε, είναι προτιμότερο να πιστέψουμε ότι ο Ντοστογιέφσκι είναι ένας εγκληματίας που παλεύει με τα ένστικτά του.
Αν ο Σωκράτης συστήνει την απάρνηση του σώματος, ας είμαστε βέβαιοι ότι ο Σωκράτης ε.ιναι ένας φιλήδονος που αντιπαλεύει απελπισμένα τις ορέξεις του.
Οι απόψεις τους για την ανωτερότητα του Λόγου συνιστούν την αντιστροφή της βαθύτερης προσωπικότητάς τους.
Όλη η κουλτούρα είναι μια προσπάθεια να κυριαρχηθεί το ζωώδες μέσα στον άνθρωπο. Γι’ αυτό και η ασυμφωνία με τον Εαυτό είναι χαρακτηριστικό του «καλλιεργημένου ανθρώπου».
Η παράδοση μας παρουσιάζει τον ελληνικό λαό σαν ένα λαό ολύμπια ισορροπημένο, αλλά αρκεί να διαβάσιε κανείς τις «Βάκχες» για να δει πόσο επίπλαστη και επιφανειακή ήταν η περίφημη αίσθηση του μέτρου των Ελλήνων. Αυτό που μας αποκαλύπτει την ουσιαστική πραγματικότητα ενός λαού είναι όχι η «καθαρή σκέψη» αλλά ο μύθος και η μυθοπλασία.
~ ~ ~
Ο Έρωτας, η Τέχνη και η Αιωνιότητα
Με τον καιρό, το παρόν μετατρέπεται σε παρελθόν και τα όνειρα του μέλλοντος σε ατελείς και νεκρές πραγματικότητες. Η Ζωή είναι το σχετικό, αφού είναι το κατ’ εξοχήν προσωρινό.
Ο Έρωτας λαχταρά το απόλυτο, κι αυτή είναι η αιτία που όλοι οι μεγάλοι έρωτες είναι τραγικοί και τελειώνουν τρόπον τινά με τον θάνατο.
Στον Τσέχωφ και στον Ανούιγ, απλά, σκληρά και μελαγχολικά, τα πάντα βασίζονται στο ν’ αφήσουμε να περνά ο καιρός. Απέναντι απ’ τον Ορφέα και την Ευρυδίκη ο Ανούιγ βάζει το ζευγάρι της μάνας με τον εραστή της. Η γκροτέσκα παραφωνία μετρά τη σχετικότητα της ζωής.
Τι θα μπορούσε, λοιπόν, να είναι ποιο ολέθριο απ’ την Αθανασία;
Το «αθάνατο» είναι η αντιστροφή του αιώνιου. Η αιωνιότητα είναι το απόλυτο παρόν, ο χρόνος δεν υπάρχει. Ο έρωτας του Ρωμαίου και της Ιουλιέττας γίνεται αιώνιος μέσα στο έργο τέχνης όπως σ’ ένα άγαλμα: θα είναι ο ίδιος για πάντα, απαλλαγμένος απ’ τον Χρόνο και τις τραγικά καταστρεπτικές δυνάμεις του. Αντίθετα, η Αθανασία είναι το πέρασμα του χρόνου, η μετατροπή του μέλλοντος σε παρελθόν, η βεβήλωση και ο τρόμος.
Στη θρησκευτική ή ερωτική έκσταση τοποθετούμαστε έξω απ’ τον χρόνο, μετατρέπουμε τη στιγμή σε απόλυτο. Σ’ αυτή τη στιγμή θεοπάθειας ερχόμαστε σε επαφή με την αιωνιότητα, με ό,τι συνηθίζουε ν’ αποκαλούμε Θεό.
Μία απ’ τις μεταφυσικές ρίζες του έργου τέχνης είναι η ανάγκη του ανθρώπου να διαιωνίζεται: ο έρωτας, η αυταπάτη, τα παιδικά χρόνια, η ανάμνηση. Ο Προυστ προσπαθεί να κάνει αιώνιο το παρελθόν, το μελαγχολικό παρελθόν που κάποτε ήταν μέλλον, δηλαδή αυταπάτη.
Η Τέχνη γεννιέται από την αναγκη για επικοινωνία και έκφραση μιας νοσταλγίας της αιωνιότητας. Αυτό φαίνεται καλά στη «Ναυτία», όταν ο πρωταγωνιστής, θλιμμένος από τα γεγονότα, προσπαθεί να καταφύγει στην αιώνια μελωδία ενός blues
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
Ο Ernesto Sabato ήταν Αργεντίνος συγγραφέας και λογοτέχνης ιταλικής καταγωγής. Γεννήθηκε στις 24 Ιουνίου 1911 στο χωριό Ρόχας στην Επαρχία του Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή. Ο πατέρας του ήταν Ιταλός μετανάστης, ενώ η μητέρα του κατά το ήμισυ Αλβανίδα και κατά το ήμισυ Ιταλίδα. Ήταν το προτελευταίο από τα έντεκα παιδιά τους. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο στο χωριό του και κατόπιν φοίτησε στο Εθνικό Κολέγιο της πόλης Λα Πλάτα. Σπούδασε Φυσική στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης.
Το 1933, εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό κόμμα κι έγινε γραμματέας της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Το 1934 ως αντιπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος εστάλη στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει σε συνέδριο κατά του φασισμού και του πολέμου. Εκεί πληροφορήθηκε για τους διωγμούς που γίνονταν από τον Στάλιν στη Σοβιετική Ένωση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Αργεντινής αποφάσισε να τον στείλει για δυο χρόνια στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Λένιν της Μόσχας, ώστε να επανέλθει στη σωστή γραμμή. Αποσχίζεται και πηγαίνει στο Παρίσι, όπου γράφει το μυθιστόρημα «Η βουβή πηγή» το οποίο δεν εκδόθηκε ποτέ.
Το 1936 γύρισε στο Μπουένος Άιρες και το 1938 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στη Φυσική.
Το 1945 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, «Το ον και το σύμπαν», μια συλλογή δοκιμίων. Θα του απονεμηθούν το πρώτο βραβείο της Δημαρχίας του Μπουένος Άιρες και το βραβείο της Εταιρείας Αργεντίνων Συγγραφέων. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τον έκανε να χάσει την πίστη του στην επιστήμη και να στραφεί στο γράψιμο.
Το 1947 ο Σάμπατο ξαναπήγε στο Παρίσι για να εργαστεί στην UNESCO αλλά την ίδια χρονιά παραιτήθηκε και γύρισε στην πατρίδα του.
Είναι ο πρώτος Αργεντίνος συγγραφέας που κυκλοφόρησε σε μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου το δοκίμιό του La Resistencia το 2000.
Απεβίωσε στις 30 Απριλίου 2011 λίγους μήνες πριν κλείσει τα 100 του χρόνια ζωής.
-
Απαγγέλθηκαν αποσπάσματα από το βιβλίο Ernesto Sabato, «Ετεροδοξία», μτφρ Κώστας Παναγιωτίδης, Εκδόσεις Νησίδες, Αθήνα 2004.
Μουσική:
-
Julie Felix – Vincent
-
Redbone – The Witch Queen Of New Orleans
-
Burning Spear – Jordan River
-
Julie Covington – Don’t Cry For Me Argentina
-
Gipsy Kings – Caminando Por La Calle
-
Buika – No habrá nadie en el mundo
-
Julie Felix – Clotho’s Web
-
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσαντίδης
