Ο ρόλος της Φαντασίας είναι να δέχεται τις εικόνες που προέρχονται από τις αισθήσεις, να τις συγκρατεί, να τις συνδυάζει και να τις καταμερίζει, πράγμα που συμβαίνει με δύο τρόπους:

• είτε εκούσια, μέσω επιλογής από την πλευρά εκείνου που φαντάζεται, όπως κάνουν οι Ποιητές, οι Ζωγράφοι, οι Μυθοπλάστες και όσοι συνθέτουν μορφές βάσει κάποιας καθορισμένης αρχής

• είτε ακούσια, χωρίς επιλογή εκ μέρους του υποκειμένου

(Δεσμός 4ος: Απότοκο της Φαντασίας )

Επομένως, η διαδικασία είναι διπλή:

• γίνεται είτε μέσω επιλεκτικής και σκόπιμης αιτίας

• γίνεται είτε μέσω κάποιας αιτίας που λειτουργεί έξωθεν

Η δεύτερη περίπτωση είναι με τη σειρά της διπλή:

• είναι είτε έμμεση, όπως στην περίπτωση του ανθρώπου που επιφέρει κάποια αναστάτωση με τη φωνή ή μέσω εντυπώσεων που δημιουργούνται μέσω της όρασης ή της ακοής

• είτε είναι άμεση, όπως συμβαίνει όταν ένα πνευματικό ή έλλογο ον, είτε ακόμη και ένας δαίμονας, επηρεάζει επηρεάζει τη φαντασία κάποιου, είτε στον ύπνο είτε στον ξύπνιο του, δημιουργώντας εσωτερικές εικόνες τέτοιες που νομίζει ότι τις συλλαμβάνει με τις εξωτερικές αισθήσεις.

Γι’ αυτό και οι δαιμονισμένοι νομίζουν ότι βλέπουν κάποια οράματα, ότι ακούν φωνές και φράσεις, έχοντας μάλιστα την πεποίθηση ότι τις εκπέμπουν εξωτερικά υποκείμενα. Για τον ίδιο λόγο επαναλαμβάνουν ιδιαιτέρως φορτικά ότι «πράγματι είδαν ή άκουσαν κάτι», ενώ αυτό που στην πραγματικότητα έχει εξαπατηθεί είναι η λογική και όχι οι αισθήσεις τους, διότι όντως ακούν ό,τι ακούν και βλέπουν ό,τι βλέπουν. Μόνο που αυτά τους παρουσιάζονται μέσω των εσωτερικών τους αισθήσεων με φασματική μορφή, ενώ οι ίδιοι είναι πεπεισμένοι ότι τα ακούν ως εξωτερικό ήχο που τρυπώνει μέσα απ’ το αυτί ή ότι τα βλέπουν ως εξωτερική μορφή μέσω της όρασης, με αποτέλεσμα να ισχυρίζονται ότι αυτά τα κυήματα των εσωτερικών αισθήσεων είναι πράγματα αληθινά. Έτσι, συμβαίνει να αρνούνται να αναθεωρήσουν υιοθετώντας μια υγιέστερη εκτίμηση των πραγμάτων, δίνοντας πίστη στους αυτόπτες μάρτυρες: θα προτιμούσαν να τους σύρουν στις δικές τους ονειροφαντασίες και τους θεωρούν κωφάλαλους. Οι Ιατροί αποδίδουν αυτού του είδους τις «παθήσεις» στη μανία και τη μελαγχολία και τις αποκαλούν «άγρυπνα ενύπνια».

Ένας τέτοιος δεσμός δεν είναι αποτέλεσμα ούτε μιας αμιγώς υλικής αιτίας, όπως με χονδροειδή και εκνευριστική ισχυρογνωμοσύνη πιστεύουν ορισμένοι μέτριοι γιατροί, ούτε μιαα αμιγούς διαμονικής ή διαβολικής δύναμης, όπως φρονούν, από την πλευρά τους, οι Θεολόγοι, αλλά μάλλον μιας σύμπραξης των δύο αυτών αιτιών. Η υλική αιτία είναι μια μελαγχολική διάθεση, την οποία ονομάζουμε «χαμαιτυπείον» ή «βαλανείον των Σατουρνάλιων Δαιμόνων», αλλά η ποιητική ή κινητική αιτία είναι το καθαυτό δαιμόνιο πνεύμα, που δεν έχει εντελώς ασώματη υπόσταση, για την ακρίβεια οι δαίμονες δείχνουν ευαίσθητοι σε πολλά από τα πλέον νωθρά ζωώδη πάθη, παρ’ όλη την πνευματική τους ύπαρξη, την οποία η φύση προίκισε με ένα σώμα πολύ λεπτό και λιγότερο επιρρεπές στις αισθήσεις. Αυτή η κατηγορία όντων δεν περιλαμβάνει λιγότερα είδη απ’ ότι το γένος των σύνθετων και ευαίσθητων έμβιων όντων. Τώρα, μια συγκεκριμένη ψυχή προστρέχει προς έναν συγκεκριμένο σπόρο που έχει τοποθετηθεί καταλλήλως σε έναν συγκεκριμένο τόπο ή, αντιστρόφως, ένα σώμα φτιάχνει ή παράγει από τον εαυτό του μια συγκεκριμένη μορφή ζωής ή έμβιου πλάσματος. Για παράδειγμα, η ελιά γεννιέται από έναν πόρο, από άλλον γεννιέται ο σκύλος, από διαφορετικό ο άνθρωπος, και εν γένει το τάδε ή το δείνα πράγμα αρμόζει να γεννιέται από ένα σώμα που είναι διαρθρωμένο με τον τάδε ή τον δείνα τρόπο. Όπως λέει και ο ποιητής, «εδώ προκόβουν τα σπαρτά, κι εκεί τ’ αμπέλια κάλλιο»*.

(Συνεχίζεται στην επόμενη σελίδα)

Pages: 1 2